Veiligheid in de operatiekamer in tijden van verandering – Hoe kan deze uitdaging worden aangepakt?
De veiligheid in de operatiekamer is afhankelijk van een groot aantal factoren: van de grootte en indeling van de ruimte tot steeds geavanceerdere medische technologie, en van hygiëne en logistiek tot menselijke factoren. Tegelijkertijd ondergaat de traditionele chirurgie ingrijpende veranderingen. Zeer complexe operatiekamers worden steeds belangrijker. Deze fundamentele veranderingen in het OK-landschap, en daarmee ook in de werkomstandigheden, vereisen aanpassingen om zowel de veiligheid van de patiënt als de bescherming van het OK-personeel te waarborgen. De operatiekamer is immers geen doorsnee werkplek. Degenen die in de operatiekamer werken, moeten te allen tijde een hoge mate van aandacht en concentratie aan de dag leggen en worden vaak blootgesteld aan een toenemende werkdruk als gevolg van kostendruk. Tegelijkertijd leidt het tekort aan geschoolde professionals tot een groeiend personeelstekort. Al deze factoren samen leiden vaak tot hoge stressniveaus en psychische belasting bij het personeel. De combinatie van complexe taken, toenemende werkdruk en hoge verantwoordelijkheid kan leiden tot ernstige overbelasting en een risico op burn-out en ziekteverzuim onder het personeel.
Bovendien werken OK-verpleegkundigen vanuit ergonomisch oogpunt vaak onder ongunstige omstandigheden – meestal staand en vaak in oncomfortabele werkhoudingen. Het hanteren van zware lasten zoals instrumententrays of medische apparatuur, evenals de fysieke belasting van het positioneren van de patiënt, vormen extra belasting. Musculoskeletale aandoeningen komen hierdoor aanzienlijk vaker voor bij OK-personeel. Veelvoorkomende risico's op de werkplek in de operatiekamer zijn struikelen, uitglijden en vallen, evenals verwondingen door stoten tegen apparatuur of bekneld raken. Snij- en prikaccidenten, die een infectierisico met zich meebrengen, komen ook vaak voor. Verbeteringen in het ontwerp en de ergonomie van de werkplek kunnen aanzienlijke verlichting bieden.
De operatiekamer op de juiste wijze organiseren en uitrusten ten behoeve van het personeel en de patiënten
Een goed ontworpen opslag- en organisatiesysteem, dicht bij de plaats van gebruik, kan helpen om transportafstanden kort te houden en de fysieke belasting van het personeel door tillen en dragen te verminderen. Bovendien zijn er uitgebreide en geïntegreerde oplossingen nodig om aan de eisen van zowel huidige als toekomstige workflows te voldoen en tegelijkertijd optimale ondersteuning te bieden aan het chirurgische team. Met de opkomst van minimaal invasieve ingrepen veranderen ook de eisen die aan operatiekamerapparatuur worden gesteld, waaronder de operatietafel als centraal element. De huidige operatietafels moeten voldoen aan technische standaarden op het gebied van röntgendoorlatendheid, stabiliteit en hygiëne, en tegelijkertijd flexibele positioneringsmogelijkheden bieden om aan verschillende klinische behoeften te voldoen. Vanuit ergonomisch oogpunt moeten operatietafels ook worden aangepast aan de werkomstandigheden van het personeel om een gezondere werkomgeving te ondersteunen en de veiligheid op het werk te verbeteren. Tafels zoals de Maquet Magnus, waarmee patiënten kunnen worden verplaatst zonder dat ze opnieuw moeten worden gepositioneerd, kunnen bijvoorbeeld helpen om de doorlooptijden te verkorten en de belasting voor het verplegend personeel te verminderen.
Optimale patiëntpositionering en verbeterde ergonomie op de werkplek
Een cruciale factor voor de veiligheid van patiënten is een juiste positionering; niet alleen tijdens de operatie, maar ook voor en na de ingreep. Een optimale positionering van de patiënt op de operatietafel is essentieel om chirurgen de best mogelijke toegang tot en zicht op het operatiegebied te bieden, terwijl patiënten tegelijkertijd worden beschermd tegen letsel als gevolg van hun houding. Dit helpt langdurige complicaties zoals zenuwbeschadiging of decubitus te voorkomen, die het genezings- en revalidatieproces kunnen vertragen. Patiënten dienen altijd zo te worden gepositioneerd dat de toegang tot het te opereren lichaamsdeel optimaal is en het risico op complicaties minimaal. Dit vereist een geschikte demping, drukverdeling en drukverlichting op een operatietafel die nauwkeurig kan worden aangepast aan de klinische positioneringsbehoeften. Bij hoogfrequente chirurgie moeten aanvullende positioneringsprotocollen worden gevolgd om ervoor te zorgen dat patiënten geïsoleerd zijn en niet in contact komen met geleidende materialen.
Moderne operatietafelsystemen die worden gekenmerkt door een hoge mate van flexibiliteit, modulariteit en compatibiliteit – zoals de hybride OK-compatibele Maquet Magnus of de adaptieve Maquet Otesus van Getinge – bieden aanzienlijke voordelen. Deze systemen kunnen voldoen aan de specifieke eisen van verschillende chirurgische disciplines op het gebied van patiëntpositionering, optimale toegang tot het operatiegebied en ergonomie op de werkplek, terwijl ze tegelijkertijd bijdragen aan de veiligheid in de OK. Hun bijdrage is nog groter wanneer ze zijn uitgerust met functies zoals automatische botsingsdetectie en geïntegreerde kantelbeveiliging, zoals te zien is in systemen als Maquet Corin.